Je kunt je afvragen waarom ik deze website en het boek maak. Aanvankelijk was dat ook niet de bedoeling, maar gaandeweg tijdens mijn “energieneutraal huis”-project bleek dat heel veel informatie moeilijk te vinden was. Meestal is wel te vinden wat er gedaan moet worden, maar zelden vind je de onderbouwing. Ik heb geprobeerd om voor bijna alles de achtergrond te achterhalen en vast te leggen. Zelf wil ik altijd het waarom weten van iets wel of niet toepassen. Daartoe heb ik veel research gedaan. In het boek behandel ik eerst de verschillende onderwerpen. Vervolgens neem ik de lezer mee in mijn eigen huis om stap voor stap te laten zien wat er nodig was en wat er gedaan is. Dat kan zijn van het vervangen van radiatoren, het plaatsen van zonnepanelen, verdelers, wandverwarming en de warmtepomp, noem maar op. Standaard oplossingen bij een bestaand huis zijn er niet. Zelf vind ik de onderbouwing voor de gemaakte keuzes het belangrijkst. De lezer kan hier heel veel van leren, en dus fouten en extra kosten voorkomen.
Wat het echt uniek maakt is dat het hier niet gaat om nieuwbouw. Daar zijn allerlei bouweisen die het energieneutraal maken eenvoudig maken. Je kunt dan immers beginnen met vloerverwarming, je hebt geen cv-ketel, alles is al goed geïsoleerd en je kan simpel de warmtepomp en WTW (warmte terugwin installatie) in het ontwerp integreren.
Bij een bestaand huis krijg je allemaal problemen voor je kiezen. Er is vaak geen vloerverwarming, oude radiatoren moeten vervangen worden, de cv-ketel moet weg, je moet een plek vinden voor de warmtepomp en alle leidingen moeten daar naartoe, het is vaak heel moeilijk om een WTW te installeren en isoleren kan ook nog een kluif zijn. Daar moest ik mee dealen en duidelijke en betrouwbare oplossingen vind je moeilijk, of geheel niet, op het internet.
Onder het motto “Als het niet kan zoals het moet, moet het zoals het kan” zijn er ook een aantal compromissen gesloten. Daarmee bedoel ik dat als je jezelf aan moderne bouweisen wilt houden, er niets van terecht komt, omdat het vaak ofwel onbetaalbaar is ofwel praktisch niet uitvoerbaar. Denk aan isolatie-eisen of de kanalenloop van een WTW. Veiligheid staat bij mij in het boek voorop. Ik hoop dat de lezers, de installateurs, de bewoners, de verhuurorganisaties en de gemeenten hier hun profijt van hebben.
Zo begon het: na een geslaagde renovatie van ons huis in 2016 hebben we het plan opgevat om ook de serre op te knappen. Hoewel de serre er op het eerste gezicht best goed uit zag, waren er toch wat onhebbelijkheden aan. De serre was lek, er kwamen mieren en ander ongedierte naar binnen en de serre vereiste onderhoud. Hoewel ik het niet precies gemeten heb, bestaat ook de indruk dat de warmteverliezen in de serre relatief hoog waren. Eerder maakte de serre geen deel uit van de huiskamer, vandaar.
Kortom, we hebben besloten om de serre te vernieuwen. Omdat ik ook bezig ben om mijn pensioen voor te bereiden en bedacht heb om een kas neer te zetten is er daar ook verwarming nodig. Als milieufreak wil ik graag zoveel mogelijk energieneutraal aan de slag. Een warmtepomp zou dan heel mooi zijn, maar alleen voor een kas is dat niet rendabel. In dit boek toon ik aan dat het mogelijk is om het hele huis energieneutraal te maken en dat de gasaansluiting opgeheven kan worden. Bij voorbaat weet ik dat het financiële voordeel beperkt is, omdat we niet zoveel gas verbruikten. De verwachting is dat we over een jaar of 15 helemaal quitte gespeeld hebben, maar we hebben dan wel in een veel comfortabeler huis gewoond. Voor mij is ook een belangrijk argument dat het energieneutraal maken technisch heel leuk en interessant is en het zorgt óók nog voor een waardevermeerdering van het huis. Een ander belangrijk aspect is het milieu te ontlasten en de mensen in Groningen een dienst te bewijzen. De combinatie hobby-techniek-comfort-milieu komt dan mooi uit. We hopen nog zeker 20 jaar in ons huis te wonen. Leidend in keuzes en beslissingen bij grote investeringen is een terugverdientijd van ca 15 jaar. Ik ben en voel me een pionier. Het ontwerp en de beschrijving van de onderbouwing zijn, voor zover mij bekend, nog niet eerder zo uitgebreid en zorgvuldig voor een renovatiewoning uitgewerkt. Het is écht maatwerk.
Ik heb er bewust voor gekozen om een aantal aanverwante zaken in het boekwerk te beschrijven. Een voorbeeld daarvan is de tegelijk gebouwde serre. Dat geeft namelijk de gelegenheid om ook creatief om te gaan met verschillende soorten verwarming zoals wandverwarming en een vloerconvector. Ook beschrijf ik een aantal ideeën welke ik toepas bij de kas die ik ook graag uitgevoerd wil zien. Het zijn een aantal creatieve oplossingen welke de lezer wellicht ook op ideeën kan brengen, vandaar.
Je kunt je dan afvragen waarom niet gewoon naar een installateur gaan en het uit handen geven? Installateurs die het complete pakket kunnen overzien en goede adviezen geven zijn er nagenoeg niet. Huh? Verreweg de meeste installateurs zijn niet gecertificeerd om een bodem/water warmtepomp te kunnen en mogen installeren. Eerlijk is eerlijk, er is ook nog weinig vraag naar, omdat het lijkt dat het met een lucht/water warmtepomp ook heel goed kan en die oplossing tevens veel goedkoper is. Ze zien er vervolgens tegenop om dit leertraject in te gaan en dus adviseren een lucht/water warmtepomp met daarbij tegenvallende resultaten. Een kip en ei probleem dus.
Sinds ik met dit project bezig ben zijn er heel veel praktische vragen op me afgekomen van mensen die ook willen verduurzamen. Deze vragen heb ik dan ook alsnog verwerkt in dit dikke boek. Bijvoorbeeld bij een bestaande woning is het moeilijk om de nieuwe radiatoren te dimensioneren. Bij nieuwbouw is dat simpel. Hoe doe je dat bij oudere woningen?
Ik heb gekozen om tot het gaatje te gaan en met moderne technieken eruit te halen wat erin zit. Dat wil dan zeggen: de beste kwaliteit voor zover betaalbaar met maximaal rendement.
Als controlfreak zal ik dan ook van alles aan de tand voelen.
Even over mezelf: ik ben een echte techneut en oorspronkelijk van beroep elektronicus. Ik werkte ruim 43 jaar bij de Universiteit van Amsterdam als projectleider voor wetenschappelijke instrumentatie. Hier ontwikkelde ik apparatuur die niet te koop is en dus ontworpen moest worden. In het verleden heb ik me intensief beziggehouden met het ontwikkelen van een extreem precieze (1/100.000˚C) temperatuurregeling voor ruimtevaart doeleinden. De technische kennis welke daarbij is opgedaan komt heel goed van pas om nu een nagenoeg perfecte installatie te maken, ook al moeten hier en daar compromissen gesloten worden. Sinds een jaar of vijf ben ik bezig met het ontwikkelen van belichtingssystemen met monochrome leds om algen en planten te laten groeien, evenals multichannel spectrofotometers om spectra te meten van fluorescentie bij planten. Hiermee is het mogelijk om de belichting te optimaliseren bij plantjes. Dit is de basis van mijn thuisproject nu ik met pensioen ben: ik wil graag experimenteel groente/fruit/kruiden opkweken met ultramoderne technieken. Hydroponics, ledverlichting en verwarming met de warmtepomp: een hightech kas dus.
Nu mijn pensioen is aangebroken en ik behoorlijk veel kennis heb van warmtetechniek en duurzaamheid, wil ik me ook bezighouden met presentaties en adviezen op dit gebied. Hiervoor heb ik een tijdje geleden een (nog slapend) bedrijfje “beam-up” opgericht.
Theo van Lieshout
Wognum
Maart 2022